Yumuşak Çekirdekli Meyve Türlerinin İklim İstekleri

ELMANIN EKOLOJİK İSTEKLERİ 

 İklim İstekleri 

1.  Elma bir ılıman iklim meyve türüdür. Özellikle soğuk ılıman iklim kuşağında başarıyla yetiştirilebilmektedir.
2. Tropik iklim kuşağında ise sadece yüksek kesimlerde yetişebilmektedir.  
3. Kış dinlenme periyodunda ağaçların gövdesi , ana dalları ve tomurcukları -35, -40°C’ye, 1 yaşlı dalları -20°C’ye ve kökleri -7, 15°C’ye dayanır. Soğuklara karşı dayanmada çeşitlerin, anaçların ve uygulanan kültürel sistemlerin önemli etkileri vardır. Örneğin McIntosh çeşidi ve M26 anacı kış soğuklarına dayanıklıdır. 
4.  İlkbaharda uyanma ile birlikte soğuklara dayanıklılık azalır. Çeşitlere göre çiçekler -2.2, -3.3°C’de, küçük meyveler -1.1, - 2.2°C’de, olgun meyveler ise -2, -3.5°C’de don zararına uğrar. 
5. Elma kış dinlenme döneminde yeterli düzeyde soğuklama gereksiniminin karşılanmasını ister. Tür ve çeşitlere bağlı olarak soğuklanma süresi +7.2°C’nin altında 200-1700 saat arasında değişir. Anna ve Dorsett Golden soğuklama gereksinimi düşük olan çeşitlerdir (200-300 saat) (Granny Smith 400 saat).  
6. Soğuklama gereksinimi karşılanmazsa ilkbaharda çiçeklenme gecikir ve çiçeklerin açılması düzenli olmaz. Ayrıca ağaçlarda sürgün ve yaprak oluşumları da normal değildir. 
7. Elma genel olarak yüksek yaz sıcaklık derecelerinden hoşlanmaz. Yüksek yaz sıcaklıkları meyve kalitesinin düşmesine ve meyvelerde yanıklığa neden olur.  
8. Ortalama yaz sıcaklığının 18°C’nin üzerine çıkmaması uygundur. 
9.  Elma ağaçlarından iyi ve kaliteli bir ürün elde edebilmek için yaz aylarında hava nisbi neminin de düşük olmaması gerekir. Nisbi nemin yaz aylarında çok düştüğü yerlerde Haziran meyve dökümü şiddetlenir ve meyve kalitesi düşer. 

Armudun Ekolojik İstekleri  

A. İklim İstekleri 

1. Ilıman iklim meyve türüdür. 
2. Elmaya göre soğuklara daha az dayanıklıdır. 
3. Dinlenme döneminde -25°C, -30°C’ye dayanabilir ise de şiddetli soğuk uzun sürerse özellikle nemli topraklarda sürgün uçlarında don zararı görülür.  
4. Tam çiçeklenme döneminde çiçekler -2.2°C’nin altında ve küçük meyveler -1.1°C’nin altında dondan zarar görür. 
5. Armut elmaya göre daha yüksek ortalama sıcaklık ister. Bu tür yazları sıcak ve kurak, bol güneşli ve havadar yerlerde iyi yetişir. 
6. Armut kış döneminde +7°C’nin altında 600-1500 saat dinlenme ister. Bununla birlikte düşük (160-260 saat) dinlenme isteği olan çeşitler de bulunmaktadır (Hood gibi). Soğuklanma gereksinimi karşılanmamış armut ağaçlarında çiçeklenme devresi uzun sürer ve çiçeklerin açılması düzenli olmaz. 

 B. Toprak İstekleri  

1. Derin, geçirgen, sıcak ve besin maddelerince zengin toprakları sever 
2. Çok kuru, az derin ve taşlı topraklarda meyveler biçimsiz ve fazla kumlu olur. 
3. Ağır ve nemli topraklarda meyve eti kaba ve tatları yavan olur.  
4. Bununla birlikte armut yetiştiriciliğinde toprak özellikleri kullanılan anaca göre belirlenmelidir Armuda anaç olarak yine armut türü kullanılacak ise bol ve kaliteli bir ürün için toprak özellikleri derin, sıcak, iyi drene edilmiş tınlı olmalıdır. 
5. Armuda anaç olarak ayva kullanıldığında ise bu defa ayvanın toprak istekleri dikkate alınmalıdır. Ayvanın toprak isteği geçirgen, sıcak kumlu tınlı topraklardır. Ayvanın kökü çok derine gitmediği için ayva üzerine aşılı armut yetiştiriciliğinde toprağın fazla derin olmasına gerek yoktur. Ayva anacı kireçli topraklarda kloroza neden olmaktadır.  

AYVANIN EKOLOJİK İSTEKLERİ 

 İKLİM:  

1.  Ilıman iklim meyve türüdür. 
2.  Ağacı armut kadar kış soğuklarına (-25°C) dayanıklıdır.  
3.  Soğuklama gereksinimi 7.2°C’nin altında 100-500 saattir. 
4.  İlkbaharda nisbeten geç çiçek açar. Bunun nedeni çiçek tomurcuğunun patlamasından sonra önce kısa bir sürgün gelişiminin olması ve daha sonra çiçeklerin açılmasıdır. Sürgün gelişimi özellikle soğuk ılıman kuşakta zaman aldığı için çiçekler geç açmaktadır. 
5.  Ayva ağacı çok rüzgarlı olan yerlerde iyi yetişmez. Böyle yerlerde dallar kırılır ve şiddetli meyve dökümü olur.  
6.  Ayva ağacının yaprak ve meyveleri sclerotinia'ya karşı hassas olduğundan çok fazla yağışlı yerlerde ürün zararlanır.  

TOPRAK:  

1. Ayva en iyi kumlu tınlı, geçirgen, sıcak topraklarda yetişir. 
2.  Kökleri yüzlek olduğundan toprağın fazla derin olması şart değildir. 
3.  Kuru topraklardan hoşlanmaz, ancak toprakta hiç bir zaman boğucu nem şartları olmamalıdır. 
4. Özellikle soğuk ve nemli topraklarda meyveler odunumsu bir hal alır, kalitesi düşer. 
5.  Kireçli topraklarda kloroz sorunu ortaya çıkar. 

NAR 

İklim ve Toprak İstekleri 

1.  Tropikte her-dem yeşildir. Subtropik bölgelerde kışın yaprağını döker.
2.  Yazın uzun ve sıcak, kışın ılık ve yağışlı iklim ister ister. 
3. Soğuklama ihtiyacı düşüktür.
4.  Meyvesini olgunlaştırabilmesi için sıcaklık toplamının yüksek olmasını ister. 
5. Bitki kışın -10°C’ye dayanabilir.
6.  Geç çiçek açtığı için ilkbahar geç donlarından zarar görmez.
7.  Vegetatif gelişme 180-215 gün, meyve gelişmesi 120-160 gündür.
8.  Geç olgunlaşan çeşitlerde meyve sonbahar erken donlarından etkilenebilir. 
9. Şiddetli rüzgarlı alanlarda rüzgar kıran oluşturulmalıdır. 
10. Diken ve dalların sürtünmesi ile meyve kalitesi düşer.
11.  Deniz seviyesinden 800-1000m yükseklere kadar yetişebilmektedir. 
12. Güneş bitkisidir. Işık ister, gölgeden hoşlanmaz. 
13. Genellikle güney yönleri tercih edilir. 
14. Yıllık ortalama 500 mm yağış yeterlidir.
15.  Yazın meydana gelen yağışlar meyve kalitesini bozar. 
16. Olgunluğa yakın dönemde yağış çatlamaya neden olur. 
17. Derin, drenajı iyi, alüviyal toprakları sevmekle birlikte. Kumlu, killi, kireçli alkali ve asit topraklarda da yetişebilir. 
18. Tuzluluğa (diğer bahçe bitkilerine göre) orta derecede dayanıklıdır. 

İNCİR 

İncirin İklim İsteği  

1. Kışları yumuşak, yazları özellikle kurutmalık incirler için sıcak ve kurak yerler uygundur. 
2. Yıllık ortalama sıcaklık 18-20°C olmalıdır.  
3. Sıcaklık, Mayıs-Ekim arasında 20°C’nin altına düşmemelidir. 
4. Kurutmalık incirlerde meyvelerin olgunlaşma ve kurutma zamanı olan Temmuz-Eylül arasında 25-30°C sıcaklık değerleri optimaldır. 
5. En yüksek sıcaklık 38-40°C’yi geçmemelidir. Çok yüksek sıcaklıklar incirde meyvelerde kavrulmak, irileşememeye ve genç sürgünlerde yanıklıklara sebep olmaktadır. 
6. Kış aylarında sıcaklıklar -7, -8 °C’nin altına düşmemelidir. Sıcaklığın -9 °C’nin altında ölçüldüğü yerler incir tarımı için uygun değildir. Bu yerlerde incirin genç sürgünleri zarar görür. Sıcaklığın -13, -14°C’ye düştüğü yerlerde ise ağacın tamamının donma tehlikesi vardır. Zararın şiddeti üzerine düşük sıcaklığın süresi, toprağın su durumu, incirin çeşidi, orijini, ağacın yaşı ve fizyolojik durumu, ocak şeklinde olup olmaması gibi etmenler etkilidir. 
7. Şubat-Mart aylarında sıcaklığın -7, -8 °C’ye düşmesi ağaç üzerinde kışı geçiren boğa ürününün donmasına neden olmaktadır. Bu durumda Blastophaga psenes (ilek arıcığı) öleceği için bir sonraki erkek ürünü olan ilek ürününün döllenmesi ve sineklenmesi mümkün olamayacağı için ileklemeye gereksinimi olan dişi incirlerin ürünsüz kalması durumu ortaya çıkacaktır. 
8. İncir ağacının ortalama yağış isteği 625 mm’dir. Yağış miktarı 550 mm’den aşağı olan yerlerde sulama yapılmalıdır.  
9. Kurutmalık incir yetiştiriciliği bakımından yağışın Kasım-Haziran ayları arasında düşmesi, kurutma mevsimi olan Temmuz-Eylül aylarının yağışsız geçmesi uygundur.  
10. Kurutma mevsiminde hava nisbi neminin %50’nin altında olması istenir. Böylece incir meyvesi aromalı olarak normal bir şekilde olgunlaşır, şekerlenir ve olgunlaştığında ağaç üzerinde buruklaşarak dökülür.  
11. Nisbi nemin yüksek olması meyvelerin fazla sulu olmasına ve sürekli olarak irileşmesi neticesinde meyvelerin çatlamasına neden olur. 
12.  İncirin iklim koşullarına adaptasyonu üzerine genotipin etkisi çok büyüktür. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde aşırı nemli ve yağışlı ekolojiye uyum sağlamış taze yemeklik incir çeşitlerinin durumu buna örnektir. 

 İncirin Toprak İsteği 

1.  İncir ağacı çok fazla nemli olmamak koşulu ile genel olarak her tip toprakta yetişebilir. 
2.  Bununla birlikte kurutmalık incir söz konusu olduğunda derin, kumlu killi, humuslu ve yeterli düzeyde kireçli toprakları tercih eder. 
3.  Kurutmalık incirler için taban toprağı su tutmayan kumlu killi topraklar birinci sınıf, kumlu topraklar ise ikinci sınıf toprak olarak ifade edilir. 
4.  Kireç ve potasyumca zengin alüviyal topraklar da incir için uygundur. 
5.  Çok fazla kireçli topraklarda meyveler küçük kalır, su ve besin maddelerince yeteri kadar zengin olan kumlu topraklarda ise daha iri ve ballı olur. 
6.  İncir ağacının hiç hoşlanmadığı yerler taban suyu yüksek olan ağır topraklardır. 
7.  Bu tip topraklarda incir ağaçları kök uyuzu hastalığına (Rosellinia) tutulur. Bu tip toprakların drenaj ile ıslah edilmesi gerekir. 
8.  Taban suyu 2 m derinlikte olan ve mevsimine göre birkaç metre yükselip alçalan yerlerde incir bahçeleri kurulmamalıdır. 
9.  Taban toprağı sert ve kayalık olan yerlerde sert katman köklerin büyümesine engel olacak yapıda ise incir yetiştirilebilmesi için bu katman üzerinde en az 1-1.5 m kalınlıkta iyi kalitede toprak bulunmalıdır. 
10.  Eğer alt tabaka köklerin işleyebileceği yumuşaklıkta ya da yarık kayalardan oluşmuş ise bu tabaka üzerinde 25-30 cm kalınlığında kaliteli toprak bulunması koşuluyla incir yetiştirilebilmektedir. 

Trabzon hurması 

 Ekolojik İstekleri 

1.  Subtropik bölgelerde yetişir ancak sıcak ılıman iklimde de uyum sağlar. 
2. Kışın yaprağını döker.
3.  Kışın -12°C’ye bazı çeşitler -18°C’ye kadar dayanır ancak ilkbahar geç donlarından zararlanabilir. 
4. Soğuklama isteği 200-400 saattir.
5.  Yüksek nispi nemi sever, en kaliteli meyveler nemli bölgelerden elde edilir. 
6. Sıcak iklimde güneş yanıklığına hassastır.
7.  Akdeniz kıyı şeridinde tomurcuk patlaması Martın ilk yarısında, çiçeklenme Nisan sonunda olur (Karadeniz’de Mayıs ortası). 
8. Tam çiçeklenmeden derime kadar 140-160 gün geçer.
9.  Buruk (kekre) olmayan çeşitler, buruk çeşitlere göre daha çok sıcaklık toplamına ihtiyaç duyar.
10.  Dalları gevrek olduğundan hasat döneminde şiddetli rüzgarlar dalları kırabilir.
11.  Orta ağır, organik maddece zengini, drenajı iyi, derin, pH = 6.5 - 7.0 ve kireç içeriği %20’den az olan topraklarda rahatlıkla yetişir. 

KİVİ 

İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ  

Dünyada genellikle 40. paralel üzerindeki veya yakınındaki ülkelerde yetiştiricilik yapılır. Ülkemizde bu paralelde bulunan Karadeniz ve Marmara bölgelerinde yetiştirilir. Ancak Antalya ve Mersin gibi yerlerde de küçük bahçeler kurulmaya başlamıştır. 

1. Tomurcuk patlaması ile hasat ve yaprak dökümü arasında 230-260 gün don olmayan vejetasyon süresi ister. 
2. Kışları ılık, yazları sıcak ve nemli bölgeleri sever. 
3. Yıllık ortalama sıcaklık 12-16°C  arasındadır. 400- 800 saat soğuklama isteği vardır. 
4. Genel olarak kışın -6.5°C ile -10°C, ilkbaharda sürgünler 0.5°C ve sonbaharda meyveler -2°C’nin altındaki sıcaklıklarda zarar görür.
5.  Donlara hassastır.
6.  Sıcaklığın -1°C veya -2°C’ye ½ -2 saat düşmesi sürgünleri öldürür.
7.  Vejetatif faaliyetler 8°C’nin üzerinde başlar ve 1300-3000 saat sıcaklık toplamı ister (Dormex ?). 
8. Kivi sürgünleri gevrek ve kırılgandır, yaprakları büyüktür ve yaprak alan geniştir.
9.  Rüzgar sürgün kırılmalarına, çiçek dökülmelerine, yaprak kopmalarına ve meyvelerin mekanik zararlanmasına neden olur. 
10. Bahçe tesis edilecek yer rüzgar kıranlar ile korunmalıdır. Rüzgar kıranlar boylarının yaklaşık 10 katı kadar mesafeyi korumaktadır.  Yapay rüzgar kıranlar: Tahta, hasır, plastik, net.  Doğal rüzgar kıranlar: Servi, kavak, okaliptüs, söğüt Bitki yaklaşık 800-1400mm su tüketir. 
11.  Karadeniz bölgesi dışında bu yağışı düzenli sağlayan bölge yoktur. Buralarda düzenli sulama yapılmalıdır. Bitkinin etkili kök derinliği 50-60cm’dir ancak derin ve geçirgen toprakları sever. 
12. Killi topraklardan hoşlanmaz. 
13. Yağışlı dönemlerde toprakta su birikmesi çok zararlıdır.
14.  Köklerin 3 günden fazla havasız kalması kök ölümlerine neden olur. 
15. Taban suyu 90cm den daha aşağıda olmalı ve 60cm’den yukarı çıkmamalıdır.
16.  Önlem olarak bitkiler 30cm yükseltilmiş şerit yastıklara dikilmelidir.
17.  En uygun toprak pH’sı=6’dır ancak 5.5 – 7.6 pH aralığında yetişebilir. 
18. Doğu Karadeniz bölgesinde kireçleme yapılarak pH 5.5’e yükseltilmelidir (200g / m2 ). Yüksek pH’lı topraklarda kloroz görülür. Demirsülfat (200g/m2 ) veya toz kükürt atılarak pH düşürülür. 

YENİ DÜNYA 

1. Ekolojik İstekleri Subtropik iklim bölgesinde yetişir.
2.  Kışın yaprağını dökmez (herdem yeşil). 
3. Sıcak-ılıman iklime de uyar.
4.  -3°C’de çiçek ve meyve zarar görür. 
5. Nisan-Mayıs aylarında görülen 30°C gibi yüksek sıcaklıklar güneş yanıklığına neden olur. 
6. Çiçeklenme ve meyve büyüme döneminde hava oransal neminin >%70 olması kara leke hastalığını artırır. 
7. Şiddetli rüzgâr tozlanmaya olumsuz etki eder. İyi drene edilmiş, derin, organik maddece zengin, killi-kumlu, gevşek, pH’sı nötr veya nötre yakın ve taban suyu seviyesi 1.5-2.0 mden yüksek olmayan topraklardan hoşlanır.
8.  Yüksek taban suyu sorunu olan yerlerde drenaj yapılmalıdır.